Ten człowiek, jak nikt przednim, rozpoznaje znaki Bożej obecności i z ufnością poddaje się prowadzeniu Wszechmogącego Boga. Dla niego wierzyć, to znaczy żyć w bojaźni Bożej i poddać się Bożej Opatrzności,
Abraham, znany też jako Abram, ojciec narodu wybranego, pierwszy z patriarchów Izraela, żył u początków II tysiąclecia p.n.e. Jego ojcem był Terach, który opuścił rodzinne Ur Chaldejskie, położone u ujścia Eufratu do Zatoki Perskiej i udał się do Charanu, położonego na północnych obrzeżach Mezopotamii. Kiedy Abram miał 75 lat, na wezwanie, powołany przez Boga, wyruszył do Kanaanu – Ziemi Obiecanej. Z powodu głodu szukał okresowego schronienia w Egipcie. Po powrocie do Kanaanu bardzo się wzbogacił, miał do dyspozycji trzystu osiemnastu służących i tak dużo stad, że musiał rozdzielić się z bratankiem Lotem. Abraham (ojciec mnóstwa) był ojcem Izmaela, zrodzonego z niewolnicy Hagar, ojcem Izaaka zrodzonego w cudowny sposób z żony Sary i ojcem sześciu synów zrodzonych przez ostatnią żonę Keturę. Po śmierci został pochowany w pieczarze w Hebronie, gdzie wcześniej spoczęła jego żona Sara.
Abraham zajmował szczególne miejsce w Izraelu jako ojciec narodu, w pobożności islamu jako „przyjaciel Boga”, a w pobożności chrześcijańskiej (NT) jako mąż wiary. Dzieje Abrahama, przede wszystkim ich wymiar religijny, zawarte zostały w Księdze Rodzaju (Rdz 12,1–25,18). Opowiadania te, w których przekazana została tradycja jahwistyczna, elohistyczna i kapłańska, pozwalają nam, na przykładzie wiary Abrahama, bliżej poznać co znaczy wierzyć w Boga i wierzyć Bogu.
Abraham, umie się wyciszyć, oderwać od wszelkiej przyziemności. Słyszy, co Bóg do niego mówi. Wśród zgiełku świata potrafi i pragnie usłyszeć Boga. Bóg mówi – Abraham słucha (Rdz 12,1,7;13,14;15,1). Patriarcha nie kwestionuje słów Boga i nie stawia mu pytań, które byłyby oznaką niedowierzania. Jego wiara rodzi się ze słuchania Głosu Boga i z posłuszeństwa temu Głosowi. Ufa Słowu i idzie za tym Słowem. Ufność Bożemu Słowu to również wiara w Bożą miłość. Abraham wykonuje dokładnie polecenia Pana (Rdz 12,4;13,18a). Ufa całkowicie, że Bóg wypełni dane obietnice. Na głos Pana opuszcza ukochane, rodzinne strony (Rdz 12,1). Rozmawia, prowadzi dialog z Bogiem (Rdz 15). Z wiarą przyjmuje, że będzie miał tak liczne potomstwo, ile jest gwiazd na niebie. Dlatego Bóg powołuje Abrahama, który przez swe posłuszeństwo staje się ojcem wierzących.
Abraham rozpoznaje Boże znaki w trzech przybywających gościach, obwieszczających mu narodziny syna. Dzięki wierze doświadcza obecności samego Boga (Rdz 18,1-15). Rozwija się duchowo. Wierzy, że Bóg większy jest od naszych ograniczeń, że Bóg jest sprawcą rzeczy niemożliwych, kiedy to Sara w starości rodzi mu syna. Pomiędzy Abrahamem a Bogiem istnieje więź przyjaźni i bojaźni zarazem. On Go doświadcza. Zna on jednak wielkość Boga, wie co to bojaźń Boża (Rdz17,3-7). Według tradycji żydowskiej właśnie bojaźń Boża jest początkiem wiary, charakteryzuje człowieka pobożnego (Syr 1,11-20), mądrego (Prz 11,1), sprawiedliwego ( Ps 1), który całe swoje życie zwraca ku Stwórcy i zawsze pragnie postępować zgodnie z Jego wskazaniami. To gotowość całkowitego podporządkowania się Bogu i życie w Jego obecności. Wielki jest ten, kto się boi Pana. Takim jest Abraham. Staje się wzorem wiary dla wszystkich ludzi. Bóg jest jego przewodnikiem i opiekunem, objawia mu swoją wolę.
Abraham rozpoznaje kiedy Pan przemawia do niego przez drugie osoby, dostrzega w nich obecność Boga (Rdz 18,3) i zapewne dlatego właśnie wypełnia ich polecenia (Rdz 16,2,5b-6). Sam Bóg potwierdza, że Abraham ma posłuchać żony Sary i oddalić niewolnicę Hagar i jej syna Izmaela, aby zapewnić dziedzictwo Izaakowi (Rdz 21,12,14). Również, gdy Abraham zaczyna się kierować własnym rozumem, kiedy kłamie, ucieka się do podstępów, Bóg cierpliwy i pełen miłosierdzia, interweniuje, aby realizować swój plan zbawienia. Wyzwala Saraj z rąk faraona w Egipcie (Rdz 12,19b-20), czy też chroni ją na dworze Abimeleka (Rdz 20,4). Bóg pamięta o tych, którzy są mu posłuszni. Losy Abrahama zależą od prowadzenia i opieki Boga, a nie od przebiegłości człowieka. Tylko wówczas, gdy człowiek z wiarą decyduje się postępować drogą wskazaną przez Boga, może przekonać się, że prowadzi ona do zbawienia, do błogosławieństwa.
Bóg zawiera z Abrahamem przymierze, potwierdza obietnicę obdarzenia go ziemią i potomstwem. Zawarte przymierze jako Boży dar, stanowi odpowiedź na wiarę Abrahama, jest wyrazem przyjaźni istniejącej między Bogiem a Abrahamem. Z kolei odpowiedzią na obietnice Boże, jest znak w postaci obrzezania, któremu poddaje się Abraham i mężczyźni z jego rodu (Rdz 17,23). Stanowi to wyraz posłuszeństwa Bogu. Jest ofiarą złożona Panu Bogu za Jego błogosławieństwo, za dar płodności. Trwałość tego znaku na ciele miała też być zachętą do trwałej wierności wobec Pana Izraela. Zadaniem Abrahama jest zawsze wierzyć Bogu i ufnie czekać. Postawa Abrahama, to wiara mimo braku nadziei płynącej z ludzkiej mądrości, ludzkiego doświadczenia. Abraham uwierzył Bogu, który za to uznał go za sprawiedliwego (Rz 4,3) i uczynił go ojcem wielu narodów (Rz 4,17). Taka postawa powoduje, że Bóg ponawia obietnicę błogosławieństwa i licznego potomstwa: „jak gwiazdy na niebie i jak piasek na brzegu morza” (Rdz 22,17). Abraham, obsypywany przez Boga tajemniczymi łaskami, sprowadzał je również na swoich bliskich. Może spokojnie patrzeć w przyszłość. Bóg chroni go od zła, daje mu swoją mądrość przy podejmowaniu decyzji. Abraham w sporze z Lotem wybiera ziemię Kanaan (Rdz 13,12), a Bóg błogosławi dokonany wybór. Ta ziemia stała się własnością Abrahama, Ziemią Obiecaną jego potomków. Dlatego postawa Abrahama nazwana jest „wiarą” (Rdz 15,6). Abraham wierny Bogu do końca, dożył niezwykle sędziwego wieku, licznego potomstwa, które cieszyło się łaską Pana i miało zabezpieczoną przyszłość, mimo, że jedynym dziedzicem Abrahama został syn Izaak, obiecany i szczególnie błogosławiony przez Boga. Pochówek przy zmarłej żonie Sarze był dla Abrahama ukoronowaniem jego spełnionego życia.
Szczytem wiary Abrahama jest gotowość złożenia w ofierze Bogu swojego syna Izaaka (Rdz 22,9-10). Abraham jest poddany wielkiej próbie. Ma on świadomość, że wraz ze śmiercią ukochanego Izaaka, dziedzica, przepada nadzieja potomstwa, tyle razy zapowiadanego przez Boga. Wobec bardzo dramatycznej sytuacji, Abraham tym razem nie prowadzi z Bogiem dialogu, ma bezgraniczną ufność w Bożą mądrość i dobroć, tylko Jemu zawierza, składa przyszłość w Jego ręce. Jego posłuszeństwo nigdy dotąd, w całym jego życiu, nie było tak wielkie. Jest zdolny oddać Panu Bogu to, co najdroższe, swojego syna. Bóg nie oczekując krwi Izaaka. Widząc wielką dojrzałość duchową Abrahama, który jest w stanie ofiarować też i swoje ojcostwo, interweniuje, nie chce ofiary z dziecka, bo to jest zwyczajem pogańskim. Uwalnia z więzów śmierci Izaaka, a przyjmuje ofiarę zastępczą – baranka (Rdz 22,13).
Abraham nazwany jest przez Boga prorokiem. Wstawia się za ludźmi u Boga. Zachowując bojaźń Bożą, „targuje się” o miłosierdzie dla Sodomy i Gomory, błaga o bezinteresowny dar życia (Rdz 18, 16-33). Ocala Lota od zagłady, jaką Bóg zesłał na Sodomę i Gomorę (Rdz 19,29b). Pan wysłuchuje jego modlitwy, za jego wstawiennictwem Bóg przywraca płodność kobietom z dworu Abimeleka (Rdz 20,17). Ze względu na Abrahama, Bóg chroni nie tylko wybranych, ale i Izmaela, od którego wywodzi wielki naród Arabów. Bóg błogosławi tym, którzy są sprzymierzeni z Abrahamem; Abimelekowi, ze względu na Abrahama, co otworzyło Abrahamowi drogę do zajęcia ziemi Kanaan (Rdz 21,22- 34). Tam, w zakupionej grocie Makpela, zostaje pochowana Sara (Rdz 23,19). Abraham, będąc już starcem, współdziałając nadal z Bożym planem zbawienia, w trosce o czystość wiary, zabiega, aby Izaak nie poślubił kobiety pogańskiej z Kanaan, a pojął za żonę kobietę ze spokrewnionego rodu, zamieszkującego nadal w Charanie. Spełnienie przez Izaaka woli ojca zapewni jemu i jego przyszłej rodzinie błogosławieństwo. Tak Izaak poślubił Rebekę, wskazaną i wybraną mu przez Pana.
W miejscu gdzie ukazał się mu Pan, Abraham zbudował ołtarz, modlił się, oddawał cześć imieniu Jahwe (Rdz 12,6,7b,8b;13,18b). Tam w Sychem, Betel, Mamre, powstają pierwsze sanktuaria Izraelitów. Abraham w miejsce kultu pogańskiego wprowadza kult JHWH. W Beer-Szebie modlił się wzywając „Pana, Boga Wiekuistego” (Rdz 21,33).
Zapatrzeni w postawę Abrahama, ojca wiary, naśladujmy go i uwierzmy, że Bóg jest naszym kochającym Ojcem, że nam pobłogosławi, a kontemplując Krzyż Chrystusa uwierzmy, że w Jego śmierci i zmartwychwstaniu jest nasze zbawienie.
Andrzej Koperski