Powstała 60 lat temu (w 1957r.) Krucjata Wstrzemięźliwości była w tamtym czasie największym ruchem laikatu katolickiego w komunistycznej Polsce. Przez niecałe trzy lata działalności w Krucjatę było zaangażowanych ok. 100 tysięcy osób, co stanowiło poważny problem dla władz komunistycznych.

Krucjata, której zawołaniem było hasło użyte w tytule, sprzeciwiała się nie tylko powszechnemu przymusowi picia alkoholu, który pojawiał się przy każdej okazji, ale też nieskromnej modzie, rozwiązłości, rozpadowi małżeństw, zabijaniu poczętych dzieci. Ks. Franciszek Blachnicki oparł swoje dzieło o program Jasnogórskich Ślubów Narodu oraz o idee duchowości św. Maksymiliana Kolbego, co przejawiało się w szczególnym nabożeństwie do Niepokalanej. Obok podejmowanej abstynencji ważna była również modlitwa, szczególnie różańcowa. Ruch ten, poprzez walkę z pijaństwem i rozwiązłością, dążył do odnowy człowieka i całego społeczeństwa.

Niepokalana Zwycięża

Centrum Krucjaty mieściło się niedaleko katowickiej kurii diecezjalnej, w baraku przy ul. Jordana 18. Po remoncie zamieszkały w nim i pracowały dziewczęta zaproszone przez ks. Blachnickiego, które stanowiły grupę podstawową najpierw Krucjaty Wstrzemięźliwości, później Ruchu Światło-Życie. Praca w Centrali opierała się na działaniach organizacyjnych, kontakcie z władzami kościelnymi i świeckimi, sprawach finansowych, planowaniu i przeprowadzaniu różnych akcji, obmyślano środki i sposoby działania oraz przygotowywano materiały duszpasterskie.

W ramach Krucjaty powstały specjalne jednostki zajmujące się poszczególnymi problemami i działami KW, były to tzw. apostolaty. Ich działalność nie była związana tylko i wyłącznie ze zwalczaniem alkoholizmu i pomocą osobom uzależnionym, ale obejmowała również inne ważne problemy życia społecznego. W ramach Krucjaty działały m.in.: apostolat obrony życia, prowadzący działalność związaną z szeroko pojętą rozwiązłością, pornografią, prostytucją, przerywaniem ciąży, kryzysem małżeńskim i rodzinnym. Promował również skromność w modzie i zajmował się ratowaniem nienarodzonych dzieci. Apostolat wychowania zajmował się problemami związanymi z wychowaniem dzieci i młodzieży do życia w trzeźwości i czystości oraz prowadził Krucjatę Dziecięcą i Młodzieżową. Apostolat radości promował zdrową i dobrą rozrywkę bez spożywania alkoholu poprzez organizację zabaw bezalkoholowych. Ważną częścią pracy Centrali było wydawanie programowego pisemka Krucjaty pt. „Niepokalana Zwycięża” oraz innych materiałów i pomocy propagujących Krucjatę. Pismo programowe KW było początkowo wydawane jako dodatek do „Gościa Niedzielnego” w ponad 120 tysiącach egzemplarzy i cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony czytelników. Dzięki temu dwutygodnikowi wiele osób zainteresowało się inicjatywą Krucjaty i przystępowało do niej, przysyłając do Centrali swoje deklaracje abstynenckie.

Krucjata Wstrzemięźliwości rozwijała się bardzo prężnie. Redagowane materiały abstynenckie były rozsyłane na teren całego kraju. Ks. Blachnicki początkowo przeprowadzał w parafiach diecezji rekolekcje trzeźwościowe, na zakończenie których zakładał „Księgi Krucjaty Trzeźwości”. Niedługo później napływały informacje, że już poza Śląskiem również są zakładane parafialne księgi krucjaty. Do szybkiego rozwoju Krucjaty przyczyniali się również jej członkowie, którzy szerzyli idee abstynencji w swoich środowiskach i parafiach. W 1958 roku 48 parafii powiadomiło Centrale o założeniu Krucjaty Wstrzemięźliwości, w 1960 roku było już takich parafii 1000 w całym kraju. Ks. Blachnicki krzewił idee Krucjaty również wśród kapłanów, dla których organizował rekolekcje i kursy duszpasterskie. Krucjata dotarła również do seminariów duchownych i zgromadzeń zakonnych.

W 1960 roku do KW należało około 1100 alumnów i 3000 sióstr zakonnych. Dla zaangażowanych w dzieło Krucjaty organizowano specjalne kursy, dni skupienia, rekolekcje i tzw. „wczasy maryjne” odbywające się na wakacjach. Oprócz dwutygodnika „Niepokalana Zwycięża” wydawano też biuletyny dla księży, kleryków i zakonnic.

Triumf Niepokalanej

Tak dynamicznie rozwijające się dzieło Krucjaty Wstrzemięźliwości nie mogło zostać nie zauważone przez władze komunistyczne, które od samego początku podchodziły z niechęcią do tej inicjatywy, mimo że ks. Blachnicki współpracował z organizacjami państwowymi zajmującymi się działalnością przeciwalkoholową. Już od 1957 roku Służba Bezpieczeństwa inwigilowała ks. Blachnickiego w ramach sprawy operacyjnej „Zawada” i szczegółowo opracowała informacje dotyczące działalności KW. Władze obawiały się nie tyle samej działalności trzeźwościowej prowadzonej przez ks. Blachnickiego, co powstania ruchu religijnego skupiającego katolickie elity. W związku z tym zaczęto utrudniać pracę Centrali poprzez liczne kontrole oraz zaplombowanie powielaczy, w związku z rzekomym przekroczeniem limitów wydawniczych, co spowodowało wstrzymanie na pewien czas druku materiałów trzeźwościowych. Zakazano również wydawania pisma „Niepokalana Zwycięża” w oddzieleniu od „Gościa Niedzielnego”, przez co gazeta ukazywała się coraz rzadziej, a jeden numer nie został wydany. Mimo szykan ks. Blachnicki nie zniechęcał się, twierdził, że członków Krucjaty musi cechować „odwaga wiary” i nadal kontynuował swoją działalność aż do dnia 29 sierpnia 1960 kiedy nastąpiło rozwiązanie Centrali Krucjaty przez władze komunistyczne. W piśmie uzasadniającym rozwiązanie KW stwierdzono, że jest to organizacja nie zalegalizowana przez władze, dlatego jej działalność musi być przerwana. W czasie gdy funkcjonariusze SB prowadzili rewizję, ks. Blachnicki wraz ze swoimi współpracownikami zgromadzili się na modlitwie. Po nabożeństwie skierował do nich następujące słowa: „Dzisiejsza chwila jest chwilą od dawna oczekiwaną. Było to dla nas rzeczą oczywistą, że dzieło takie jak Krucjata Wstrzemięźliwości musi na siebie ściągnąć nienawiść mocy ciemności. (..) Obecna chwila to nie chwila klęski – lecz triumfu Niepokalanej”. Likwidacja KW wywołała falę oburzenia wśród jej członków.

Sam ks. Blachnicki wystosował szereg protestów do władz państwowych i Episkopatu. W obronie Krucjaty stanął Sekretarz Episkopatu Polski, biskup Z. Choromański, jednak jego działania były bezskuteczne.

Ziarno, które obumarło…

Działająca w latach 1957-1960 Krucjata Wstrzemięźliwości była ogólnopolską inicjatywą religijno-moralną skierowaną do dorosłych, młodzieży, dzieci, do osób świeckich i duchownych. Inicjatywy podejmowane przez KW służyły pogłębieniu wiary, wychowaniu ludzi wolnych od lęku, myślących samodzielnie i podejmujących dzieła apostolskie. Idee zawarte w programie KW stały się myślą przewodnią dla powstałego później Ruchu Światło-Życie, który pogłębił je i poszerzył o inspiracje Soboru Watykańskiego II. Spuścizna KW wyraźnie została podjęta w Krucjacie Wyzwolenia Człowieka powstałej w 1979r, w odpowiedzi na apel Papieża Jana Pawła II, zawarty w liście pożegnalnym do Polaków z dnia 23 października 1978 roku. n

Patrycja Staniszewska


W czasie gdy funkcjonariusze SB prowadzili rewizję, ks. Blachnicki wraz ze swoimi współpracownikami zgromadzili się na modlitwie.


Idee zawarte w programie KW stały się myślą przewodnią dla powstałego później Ruchu Światło-Życie.